Kim są sygnaliści i jaką rolę w organizacji pełnią w 2023 roku?
W dzisiejszym dynamicznym świecie, funkcjonowanie organizacji staje się coraz bardziej złożone i wymaga dokładnego zrozumienia procesów oraz interpretacji i zdarzeń zachodzących pomiędzy wieloma, często rozproszonymi pracownikami. W tej sytuacji kluczową rolę odgrywają sygnaliści. Kim są ci niezwykli eksperci i jaką pełnią rolę w organizacji?
Sygnaliści: między informacją a analizą
“Whistleblower” jako pojęcie oznaczające sygnalistę weszło do obiegu w Stanach Zjednoczonych już we wczesnych latach siedemdziesiątych XX wieku. W kulturze anglosaskiej rozumiane jest ono zresztą dużo szerzej. To ktoś, kto w słusznej sprawie informuje o nieprawidłowościach, w tym często czyni tak publicznie. Sygnaliści, zwani również analitykami sygnałowymi, to specjaliści, którzy zajmują się analizą i interpretacją różnorodnych danych oraz trendów, by wyciągać wnioski i prognozy mające kluczowe znaczenie dla podejmowania strategicznych decyzji. Określani także hasłem “whistleblowerem|”, są osobami zgłaszającymi nieprawidłowości w organizacji. Moduł sygnalistów w emplo zapewnia bezpieczną i anonimową drogę komunikacji wewnętrznej z osobą odpowiedzialną za przyjmowanie oraz rozpatrywanie takich zgłoszeń w organizacji.
Rola sygnalistów w organizacji
Sygnaliści działają jako niezależni myśliciele, którzy pozostają niezależni od konwencjonalnego myślenia w organizacji. Pozwala to uniknąć pułapek myślenia grupowego i umożliwia spojrzenie na problemy z różnych perspektyw. Ich zadaniem jest tzw. whistleblowing, będący podstawą dalszych działań na podstawie zgłaszanych nieprawidłowości. Sygnaliści, którzy ujawniają nadużycia wewnątrz przedsiębiorstw oraz instytucji publicznych, dają szansę gremiom zarządczym na podjęcie szybkiej reakcji i tym samym ograniczenie strat.
Czym jest whistleblowing?
Whistleblowing to procedura ujawniania przez obecnych lub byłych pracowników nielegalnych, niedopuszczalnych lub niemoralnych praktyk prowadzonych w organizacji innym osobom lub instytucjom, które mogą podjąć działania. Przeciwdziałanie nadużyciom to w praktyce nierówna i niełatwa walka. O ile na poziomie deklaracji większość osób krytykuje zachowania nieetyczne, o tyle w praktyce, informowanie o nich jest trudne, a niekiedy graniczy z heroizmem. Niestety bowiem większość z sygnalistów, którzy odważyli się ujawnić problem musiało zmierzyć się z ostracyzmem w miejscu pracy, straciło pracę, potrzebowało pomocy prawnej, a często ich jedynym sprzymierzeńcem były wyłącznie media.
Dyrektywa unijna a prawa i obowiązki sygnalistów w Polsce
Uchwalona w październiku 2019 dyrektywa Parlamentu Europejskiego obliguje kraje członkowskie do zapewnienia odpowiednich mechanizmów ochrony sygnalistów. Pomimo braku uchwalonej polskiej ustawy, dyrektywa unijna jasno wyznacza wymogi stawiane wobec przedsiębiorców. Podstawą jest wprowadzony bezpieczny kanał komunikacji wewnętrznej, który umożliwi zgłaszanie zawiadomień przez sygnalistów. W jakiej formie może on występować? Do tej pory wyróżniało się 3 rodzaje:
- Zgłoszenia wewnętrzne – składane za pośrednictwem wewnętrznego systemu np. infolinii, dedykowanej skrzynki mailowej czy modułu na emplo.
- Zgłoszenia zewnętrzne – przyjmowane przez biuro rzecznika praw obywatelskich.
- Zgłoszenia publiczne – przekazywane do wiadomości publicznej za pośrednictwem mediów.
Najnowsza wersja projektu ustawy o sygnalistach w Polsce, opublikowana w maju 2023, przewiduje zaostrzenie przesłanek umożliwiających otrzymanie ochrony przez sygnalistę dokonującego zgłoszenia zewnętrznego. Sygnalista będzie musiał złożyć pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania, oświadczenie o prawdziwości przekazywanych informacji na moment dokonania zgłoszenia. Jednocześnie nie ma instrumentów prawnych, by zweryfikować prawdziwość przekazywanych informacji.
Zarządzaj procesami z swojej firmie z emplo. Zobacz, jak wspólnie możemy osiągnąć sukces.